Η Ιστορία της Χαλκιδικής

Σιθωνία

Η Σιθωνία πήρε το όνομά της από τον Σίθωνα, βασιλιά της Μακεδονίας, γιο του Ποσειδώνα και της Όσσας. Η μυθολογία λέει ότι ο Σίθωνας ήταν πατέρας της πανέμορφης Παλλήνης, την οποία διεκδικούσαν επώνυμοι μνηστήρες από όλο τον κόσμο. Όποιος διεκδικούσε την Παλλήνη για νύφη, όμως, έπρεπε να μονομαχήσει με τον πατέρα της κι επειδή όλοι οι μνηστήρες έχαναν στη μονομαχία, η Παλλήνη δεν παντρευόταν ποτέ.

Όταν ο Σίθωνας γέρασε, έβαζε τους μνηστήρες να μονομαχούν μεταξύ τους. Σε μία τέτοια μονομαχία, αντίπαλοι ήταν ο Κλείτος και ο Δρύαντας. Η καρδιά της Παλλήνης χτυπούσε για τον Κλείτο και έτρεμε μήπως ο καλός της σκοτωθεί. Εκμυστηρεύτηκε τότε την αγωνία της σε ένα γέροντα τροφό, ο οποίος αφού την καθησύχασε, δωροδόκησε τον ηνίοχο του Δρύαντα για να χαλάσει το άρμα του αφέντη του, έτσι ώστε ο Κλείτος να νικήσει στη μονομαχία.

Ο Σίθωνας, όμως, επειδή κατάλαβε τι συνέβη, αποφάσισε να κάψει την κόρη του. Μία “θεϊκή” βροχή, ωστόσο, έσβησε τη φωτιά την κατάλληλη στιγμή και η Παλλήνη σώθηκε. Ο Σίθωνας, καταλαβαίνοντας το σημάδι των Θεών, αναγνώρισε το λάθος του και πάντρεψε τους δύο νέους. Κατά την αρχαιότητα, στη Σιθωνία βρισκόταν οι πόλεις Σερμύλη, Φύσκελλα, Σίγγος, Παρθενόπολις, Γαληψός, Τορώνη, Δέρρα, Άμπελος, Σάρτη, Πίλωρος, Άσσα και Σιθώνη.

Χαλκιδική

Η Χαλκιδική στην Ελληνική Μυθολογία είναι η περιοχή όπου γεννήθηκαν οι Γίγαντες από το σώμα της Γης όταν έσταξε πάνω της αίμα από την πληγή του Ουρανού μετά τον ακρωτηριασμό του από τον Κρόνο.

Στην Γιγαντομαχία, οι Γίγαντες είχαν έδρα την Χαλκιδική (Κασσάνδρα) και οι Ολύμπιοι Θεοί τον Όλυμπο. Η ονομασία της χερσονήσου ήταν Φλέγρα, δηλαδή Τόπος της Φωτιάς. Είναι επίσης το πεδίο των μαχών ανάμεσα στους Ολύμπιους θεούς και τους Γίγαντες κατά την περίοδο της γιγαντομαχίας, με την τελική επικράτηση των πρώτων, μάχη που υποκίνησε η Γη, για να εκδικηθεί τον Δία όταν αυτός φυλάκισε τους Τιτάνες. Όταν οι Γίγαντες, κατά τη φοβερή Γιγαντομαχία διεκδικούσαν από τους Ολύμπιους Θεούς την εξουσία του κόσμου, πετούσαν από τη Φλέγρα απέναντι στον Όλυμπο τεράστια βράχια και ο Δίας με τη σειρά του εκτόξευε κεραυνούς καίγοντάς την.Σύμφωνα με ένα μύθο, ο Εγκέλαδος, ένας από τους Γίγαντες, καταπλακώθηκε από βράχο που πέταξαν εναντίον του οι Θεοί του Ολύμπου. Έτσι, ο “Εγκέλαδος – Σεισμός” γίγαντας, είναι θαμμένος στην Κασσάνδρα, αλλά μην έχοντας πεθάνει, από καιρό σε καιρό προσπαθεί να ελευθερωθεί από το βράχο που τον έχει καταπλακώσει και οι προσπάθειές του αποτελούν το φαινόμενο του σεισμού.

Με τον ίδιο τρόπο ο Ποσειδώνας καταπλάκωσε το γίγαντα Άθω με το ομώνυμο βουνό. Χρόνια κράτησε ο κοσμογονικός αυτός πόλεμος, ώσπου ο Δίας ζήτησε τη βοήθεια του Ηρακλή. Ήταν γραφτό ότι οι Θεοί μόνο με τη βοήθεια των θνητών θα νικούσαν και ο μεγάλος ήρωας ήταν παιδί του Δία από θνητή γυναίκα. Ο Ηρακλής σκότωσε τελικά το Γίγαντα Αλκυονέα και θριάμβευσαν οι Θεοί. Τότε η κόρη του πρωτογίγαντα Αλκυονέα, Παλλήνη, συντετριμμένη από το θάνατο του πατέρα της έπεσε στη θάλασσα με τις αδελφές της. Η Αμφιτρίτη δεν άφησε τις κόρες να πνιγούν και τις μεταμόρφωσε σε θαλασσοπούλια. Είναι οι Αλκυόνες. Η πρώτη από αυτές έδωσε το όνομά της στη χερσόνησο και η μυθική Φλέγρα ονομάστηκε Παλλήνη. Έτσι λεγόταν στα αρχαία χρόνια η δυτική απόληξη της Χαλκιδικής, ώσπου το 315 π.Χ. ο βασιλιάς της Μακεδονίας Κάσσανδρος έχτισε στην κορφή της – λαιμό της χερσονήσου – την Κασσανδρεία. Η νέα πόλη έδωσε με τον καιρό σε όλη τη χερσόνησο το όνομά της και ο τόπος ονομάστηκε Κασσάνδρα.

Όλοι αυτοί οι μύθοι, βέβαια, δεν είναι άσχετοι με τα γεωλογικά φαινόμενα που παρουσιάζονται στην Κασσάνδρα, βυθισμένη στο κέντρο της χερσονήσου και πνιγμένη από τον ατμό του καυτού θειαφιού που πηγάζει από την Αγία Παρασκευή. Η μεγάλη μάχη περιγράφει ουσιαστικά μια τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη που διαμόρφωσε το χάρτη της Χαλκιδικής όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Οι τεράστιοι βράχοι που βρίσκονται διάσπαρτοι στα βουνά της, έπεσαν είτε ως μετεωρίτες είτε ξεκόλλησαν από τη δύναμη της έκρηξης.

Η επιστημονική έρευνα πάντως έχει καταδείξει ότι η γεωμορφολογία της παλαιοντολογικής Χαλκιδικής ήταν πολύ διαφορετική από τη σημερινή. Διαφορετική σίγουρα ήταν και η χλωρίδα και η πανίδα της. Τα απολιθωμένα λείψανα ελεφαντοειδών και άλλων εξαφανισμένων ειδών που βρέθηκαν στη Νικήτη και έχουν εντοπιστεί στα Βραστά, στην Τρίγλια κ.α. αποτελούν μάρτυρες μιας άλλης εποχής, που μάλλον δεν είδε ποτέ ανθρώπινο γένος. Επίσης τα ευρήματα στο Σπήλαιο των Πετραλώνων απέδειξαν ότι η παρουσία του ανθρώπου εδώ ξεπερνά τις 700.000 χρόνια, ενώ το κρανίο του αρχανθρώπου υπολογίζεται πως έχει ηλικία 250.000 ετών περίπου. Εγκαταστάσεις οργανωμένης κοινωνίας έχουμε στη Χαλκιδική από το 4.000 π.Χ. και οι παλαιότεροι κάτοικοί της ήταν Θράκες και Πελασγοί.

Τον 8ο αι. π.Χ. πλήθος κατοίκων καταφθάνει στην περιοχή, προερχόμενο κυρίως από την Χαλκίδα (εξού Χαλκιδική) και την Ερέτρια. Το 5ο αι. π.χ. οι σημαντικότερες πόλεις της είναι: Αίνεια, Γίγωνος, Λίπαξος, Ποτίδαια, Σάνη, Μένδη, Σκιώνη, Αιγαί, Νεάπολις, Άφυτις, Όλυνθος, Σερμύλη, Γαληψός, Τορώνη, Σάρτη, Σίγγος, Πύλωρος, Δίον, Κλεωναί, Ολόφυξος, Άκανθος, Στάγιρα, Απολλωνία, Αρναία, Ανθεμούς. Πολλές από αυτές αποτελούν συνέχεια προϊστορικών οικισμών, που υπήρχαν στην ίδια θέση. Στο τέλος του 5ου αι. π.Χ. οι 32 σπουδαιότερες πόλεις ιδρύουν υπό την ηγεσία της Ολύνθου, το “κοινόν των Χαλκιδέων”, το οποίο θα διαλυθεί το 379 π.Χ. από τους Σπαρτιάτες.

H ειρήνη δε διήρκησε μεγάλη χρονική περίοδο, και το 352 π.Χ., η Χαλκιδική έλαβε μέρος στο Πελοποννησιακό Πόλεμο μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης ενώ στη συνέχεια συμμετείχε στη διαμάχη με το Βασιλιά Φίλιππο Β’ που είχε ως φιλοδοξία να κατακτήσει ολόκληρη την Ελλάδα. Τελικά, η Χαλκιδική βρίσκεται στην πλευρά των ηττημένων. Η πόλη της Ολύνθου καταστράφηκε ολοσχερώς και η Χαλκιδική προσαρτήθηκε στην Αυτοκρατορία της Μακεδονίας (348 π.Χ.). Όπως είναι διεθνώς γνωστό, ο γιος του Φιλίππου Β’, ο Μέγας Αλέξανδρος συνέχισε τα επεκτατικά όνειρα του πατέρα του, επεκτείνοντας εντός μικρής χρονικής περιόδου την Αυτοκρατορία έως τις όχθες του Ινδικού ποταμού.

Η Στάγειρα, μία αποικία που ιδρύθηκε στη Χαλκιδική από το νησί της Άνδρου, αποτελεί τη γενέτειρα του Αριστοτέλη. Ο Αριστοτέλης (384 π.Χ. – 322 π.Χ. ) ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, μαζί με το δάσκαλό του Πλάτωνα, αποτελεί τη φωτεινή δυάδα της φιλοσοφικής σκέψης του αρχαίου κόσμου. Υπήρξε σοφός μεγαλοφυής, εγκυκλοπαιδικός, φυσιοδίφης, δημιουργός της λογικής και ο σημαντικότερος από τους διαλεκτικούς της αρχαιότητας, από τα λαμπρότερα μυαλά στην ιστορία της ανθρωπότητας και δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Μέγας Αλέξανδρος συχνά αναφέρθηκε ότι στον πατέρά του οφείλει τη ζωή του, αλλά στο δάσκαλό του τις αξίες της ζωής του.

Στα Ελληνιστικά χρόνια ιδρύονται τρεις μεγάλες πόλεις: Κασσανδρεία (315), Ουρανούπολις (315) και Αντιγόνεια (στη μέση της Καλαμαριάς το 280 π.Χ.). Το 168 π.Χ. περνά στα χέρια των Ρωμαίων και παρακμάζει καθώς οι πόλεις της περιήλθαν υπό τον έλεγχο Ρωμαίων εμπόρων κυρίως.

Το Χριστιανισμό η Χαλκιδική πρέπει να ασπάστηκε το 50 μ.Χ. (τότε δηλαδή που ο Απόστολος Παύλος πηγαίνοντας από τους Φιλίππους στη Θεσσαλονίκη είχε περάσει και από την Απολλωνία). Στους Χριστιανικούς αιώνες θα δεχθεί πολλές καταστροφικές επιδρομές όπως των Γότθων (269), των Ούννων (6ο αι.) και των Καταλανών (1307).

Κατά τον 9ο αι. οργανώνεται η μοναστική πολιτεία του Αγίου Όρους. Το 855 ο Βασίλειος Α΄ ο Μακεδών με χρυσόβουλο ορίζει “του λοιπού αθορύβους και αταράχους διάγειν τους μοναχούς έως της συνελείας του αιώνος”.
Κατά τον 10ο αι. ένα πλήθος μονυδρίων βρίσκονταν συγκεντρωμένο γύρω από τις Καρυές. Το 963 κτίζεται η Μονή της Μ. Λαύρας και στη συνέχεια οι υπόλοιπες 19 Μονές. Έκτοτε η Αγιώνυμη πολιτεία αποτελεί ένα ιδιόμορφο κόσμο. Τόπος μυστηρίου, της σκληρής άσκησης και του πνευματικού προσανατολισμού, μπόρεσε να διασώσει στο χρόνο τους πολύτιμους θησαυρούς του, να καλλιεργήσει την ελληνοχριστιανική παιδεία και να συνδράμει στη διάσωση της εθνικής συνείδησης στις δύσκολες για το έθνος εποχές. Μετά τον 10ο αιώνα το μεγαλύτερο μέρος της καλλιεργούμενης γης πέρασε στα χέρια των Αγιορειτών (“Μετόχια”). Από τους συνοικισμούς δε των κολίγων των μονών προήλθαν πολλά νέα χωριά, που αναπτύχθηκαν πλάι στα υπάρχοντα. Μετά το 12ο αιώνα στα πλαίσια της τότε διοικητικής μεταρρύθμισης διαιρέθηκε στα καπετανίκια: Καλαμαριάς, Ερμηλείας, Ιερισσού, Κασσανδρείας και Λογγού.

Στα μέσα του 14ου αιώνα ένα μεγάλο μέρος της Χαλκιδικής προσαρτήθηκε στο Σερβικό κράτος, ενώ πριν την υποδούλωση στους Τούρκους η Κασσάνδρα και άλλες παραλιακές περιοχές βρέθηκαν υπό τους Βενετούς.
Το 1430 υποδουλώθηκε στους Τούρκους και αποτέλεσε τμήμα του σαντζακιού της Θεσ/νίκης. Διαιρέθηκε σε τρεις φορολογικές περιφέρειες: της Κασσάνδρας, περιοριζόμενη στα φυσικά όριο της Χερσονήσου, των Χασικοχωρίων, που περιλαμβάνει “όλη την καλλιεργήσιμη γη και τα ήμερα βουνά που εκτείνονται ως τον Τορωναίο και το Θερμαϊκό” και τέλος των Μαντεμοχωρίων. Ξεχωριστή βέβαια περιοχή αποτελούσε το Άγιο Όρος. Παρά τα ειδικά προνόμια κάθε περιφέρειας, την περίοδο της δουλείας οι Χαλκιδικιώτες υπέφεραν, όπως και οι υπόλοιποι έλληνες, από τις αυθαιρεσίες της τυραννικής εξουσίας. Μπόρεσαν όμως και την πίστη τους να μη χάσουν και την εθνική τους συνείδηση να διατηρήσουν. Στα τέλη του 18ου αιώνα όλες οι περιφέρειες σημειώνουν ανάπτυξη (αύξηση σιτοπαραγωγής, μεταξοσκωληκοτροφία, κτηνοτροφία). Εξαιτίας αυτής της ευημερίας τα παραλιακά χωριά αντιμετωπίζουν πολλές επιδρομές πειρατών. Τον Μάιο του 1821 επαναστατεί, υπό την ηγεσία του Εμμανουήλ Παππά, χωρίς επιτυχία με αποτέλεσμα να καταστραφεί ολοσχερώς. Θα δυναμώσει όμως πάλι και το 1854 θα συγκλονιστεί από νέα επανάσταση υπό τον Τσιάμη Καρατάσο. Στις αρχές του 20ου αιώνα η Χαλκιδική παίρνει μέρος στο Μακεδονικό Αγώνα. Πολλοί Χαλκιδικιώτες όχι μόνο συμμετέχουν στα διάφορα σώματα των Μακεδονομάχων, αλλά φτιάχνουν και οι ίδιοι μικρότερα σώματα και πολεμούν κατά των κομιτατζήδων. Η πολυπόθητη ελευθερία θα έλθει τελικά τον Οκτώβριο του 1912.

Το 1922, τέλος, με την εγκατάσταση χιλιάδων προσφύγων από την Μικρά Ασία άρχισε μια καινούρια φάση στην ιστορία της Χαλκιδικής. Το 1922, πραγματοποιήθηκε ανταλλαγή πληθυσμών, ως αποτέλεσμα της Μικρασιατικής καταστροφής. Ελληνες πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, την Ανατολική Θράκη και τη Βουλγαρία μετακόμισαν και ενίσχυσαν τη Χαλκιδική προσφέροντας νέα οικονομική και πολιτική δύναμη, ενώ εισήγαγαν τη μοναδικότητα του πολιτισμού τους, τη μουσική και νέα είδη διατροφής. Πλάι στα ντόπια χωριά φύτρωσαν 27 καινούρια, η συμβολή των οποίων στην οικονομική και πολιτιστική εξέλιξη της Χαλκιδικής είναι σοβαρότατη.

Αφού άντεξε τις επιδρομές ξένων δυνάμενων στο πέρασμα των αιώνων, οι άνθρωποι της Χαλκιδικής εμφανίζουν μεγάλο αίσθημα υπερηφάνειας και εν μέρει λόγω της σχετικής απομόνωσης της περιοχής, κατάφεραν να διατηρήσουν πολλές παραδόσεις αιώνων.

ΠΗΓH: Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής

About Sithonia

Location

Sithonia, the second peninsula of Chalkidiki, is located between the peninsulas Kassandra and Mount Athos. Sithonia is surrounded by the Toronean Gulf at the east side and the Siggitic Gulf at the west. Was named to Sithon, son of the god of the sea Poseidon. Less populated is preferred by travellers who enjoy nature and tranquillity. Road infrastructure is not as well developed as a Kassandra, and no many places for entertainment, but a great place to escape from civilization.

While you are visiting the area of Sithonia you will have the chance to admire endless magical landscapes, golden beaches, secluded beaches, covered in green valleys and forests, fish villages, but also the magnificent architectual structure of houses and churches. Only in Sithonia you can enjoy the unique beaches with the perfect combination of green and blue as the pine trees reach the sand and waves. When you visit Sithonia you will discover that every site you visit it will be very different from the next.

All the areas such Nikiti, Agios Nikolaos, Metaggitsi, Pirgadikia, Neos Marmaras, Parthenonas, Vourvourou, Ormos Panagias, Toroni, Porto Koufo, Sarti, Sikia will stay deep in your mind rewarding you with wonderful memories. A visit to these villages will fill you with a new experience and remarkable icons of the architecture, the pine filled beaches, the narrow side walks and the flower filled town squares with the island atmosphere.

Amongst the many worth seeing places in Sithonia is the cosmopolitan Neos Marmaras, the ancient city, the castle and the church of Agios Athanasios in Toroni, the windmills in Sikia and the 16th century church in Nikiti. Porto Koufo, is the largest and safest natural harbor in Greece, which is mentioned by Thoukididis as “hollow harbor” it appears to be the fishing spot in the area. South, from the harbors exit you will find Kartalia, the most southern part of Sithonia, a very impressive area which puts its visitors under a spell with its rocky secluded beaches.

Nature

Call this bag “symphony of green and blue” because of its rich vegetation down to the blue waters of the coast. Beaches are long and sandy for the most part absolutely bare, broken into smaller or larger bays. Water and other bags is crystal clear, transparent and peaceful. However, the very bottom of the beach is rocky and you should beware of sea urchins. Water is salty from the Black Sea and is much easier to stay on the surface. Sea bustling with life and if you take underwater goggles, you can see the passing of fish passages, small octopus and sea snail.

From the top of the highest peak, Mt Dragoudelis (811m), one can enjoy a magnificent view from of the whole of Sithonia peninsula, with the conical Mt Athos visible to the east and Kassandra to the west.